Het verhaal over de zuivelindustrie. In Nederland zijn er zo’n 2,5 miljoen melkkoeien. Die geven gemiddeld elk ongeveer 8000 liter per jaar. Omdat mensen koeien vaak in de wei zien staan, denken veel mensen dat koeien vast een goed leven hebben en niet lijden onder de productie van melk. Helaas is het enorm zwaar voor een koe om zo onnatuurlijk veel melk te produceren en veroorzaakt deze sector veel dierenleed. Daarnaast is zuivel ook nog eens enorm slecht voor het milieu. Daarom bespreken we in deze blog de details van de melksector.
Vruchtbaarheidshormonen en kunstmatige inseminatie
Om melk te kunnen geven, moet een koe eerst een kalfje krijgen. Net als mensen en de andere melkgevende dieren, geven koeien alleen melk na de geboorte van een baby. De eerste stap in het ‘maken’ van een melkkoe is vaak het toedienen van vruchtbaarheidshormonen. Hoewel het toedienen van groeihormonen aan dieren al jaren verboden is in Europa, zijn er geen restricties voor het gebruik van vruchtbaarheidshormonen. Elk jaar worden zo’n 300.000 tot 400.000 koeien met vruchtbaarheidshormonen behandeld (zo’n 15% tot 30% van alle melkkoeien).
Melkkoeien worden tegenwoordig zo gefokt dat ze steeds meer melk kunnen geven. Een nadeel hiervan is dat dit selectieve fokken er ook toe geleid heeft dat melkkoeien steeds vaker vruchtbaarheidsproblemen hebben. Daarom worden vruchtbaarheidshormonen gebruikt om de koeien toch zwanger te maken, want anders produceren ze natuurlijk geen melk.
Vruchtbaarheidshormonen zijn alleen handig voor de boer
Daarnaast kan het ook handig zijn om vruchtbaarheidshormonen te gebruiken zodat de boer het moment van de zwangerschap preciezer kan kiezen en bijvoorbeeld de kans kan vergroten dat een bepaalde groep koeien allemaal tegelijk zwanger is. Hierdoor wordt de planning van de melkproductie nog efficiënter.
Zowel Wakker Dier als de dierenartsenorganisatie KNMvD maken zich zorgen om het hoge hormoongebruik, vooral omdat hier ook weinig toezicht op gehouden wordt en er weinig regels op dit gebied zijn.
Kunstmatige bevruchting van melkkoeien
Vrijwel alle melkkoeien worden tegenwoordig met kunstmatige inseminatie zwanger gemaakt. Hiervoor worden er speciale fokstieren op aparte boerderijen gehouden om sperma te verzamelen wat vervolgens naar melkveebedrijven gaat. De jonge fokstieren worden aangemoedigd om elkaar te verkrachten om de taak van hun bestaan te oefenen. Op latere leeftijd worden er soms kunstkoeien gebruikt om het sperma te verzamelen, maar regelmatig blijft men ook andere stieren gebruiken en wordt het sperma dus in de anus van andere stieren opgevangen.
Wat gebeurt er met de kalveren?
Na een zwangerschap van 9 maanden komen de kalveren ter wereld. De kalveren worden vrijwel altijd meteen de eerste dag bij hun moeder weggehaald. Tegenwoordig geven koeien zo onnatuurlijk veel melk dat, zelfs na het voeden van hun kalf, het overgrote deel van de melk over zou blijven om te verkopen. Toch halen boeren de kalveren meteen weg om nóg meer melk over te houden.
In de natuur blijven kalveren meestal minstens 8 tot 9 maanden bij hun moeder. Daarom is het ook niet verbazingwekkend dat koeien heftig en agressief reageren wanneer hun kalf weggehaald wordt en dat ze het kalf vaak achtervolgen als ze de kans krijgen. Ook is bekend dat koeien vaak dagen tot weken lang nog om hun kalf roepen en gestrest gedrag tonen. Dit is natuurlijk niet zo gek omdat zij, net als mensen, haar kind 9 maanden gedragen heeft met alle hormonen, hechting en moedergevoelens van dien.
Melkkoeien, net als hun mama
De vrouwelijke kalveren worden grootgebracht om uiteindelijk ook melkkoeien te worden. Mannelijke kalveren worden vetgemest voor kalfsvlees. Vrijwel alle kalveren (mannelijk en vrouwelijk) worden op jonge leeftijd onthoornd. Dit wordt gedaan omdat ze elkaar in de krappe stallen anders kunnen verwonden. Het is in Nederland verplicht om deze ingreep met verdoving uit te voeren, maar boeren geven vaak niks tegen de napijn, waardoor kalveren vaak nog dagenlang pijn lijden door deze ingreep.
Voor kalfsvlees of de export
Elk jaar worden er in Nederland 1,5 miljoen kalveren gehouden voor kalfsvlees. Daarnaast worden er elk jaar ook nog eens 600.000 kalveren uit het buitenland geïmporteerd, vooral uit Oost-Europa. De eerste 8 weken worden de kalfjes individueel in boxen gehouden. Dit is vooral omdat ze anders door hun natuurlijke drang om te zuigen de urine van andere kalveren opzuigen bij de afwezigheid van hun moeder. Daarna worden ze naar krappe groepshokken gebracht waar ze nog een paar maanden verblijven.
Vetmesten!
Driekwart van alle kalveren in Nederland lijdt aan bloedarmoede. Kalveren krijgen expres ijzerarm voer zodat ze bloedarmoede krijgen. Hierdoor wordt het vlees blank, wat een hogere prijs oplevert na de slacht. Daarnaast komen de meeste kalveren ook niet buiten en wordt beweging zo veel mogelijk belet, ook weer om het vlees zo licht en mals mogelijk te houden. Kalveren uit de melkindustrie worden bijna nooit vetgemest tot ze volwassen zijn. Ze zijn namelijk gefokt op zo hoog mogelijke melkproductie, dus deze kalveren groeien niet zo snel en worden niet zo onnatuurlijk groot en dik als vleeskalveren. Het is dus niet winstgevend genoeg om ze langer te houden en daarom worden ze als kalveren geslacht.
Helaas valt er aan kalfsvlees zoveel te verdienen dat het dus zelfs winstgevend is om extra kalveren met lang transport uit het buitenland te halen. Dat komt vooral omdat de kalfsvlees enorm gepromoot wordt door de EU en er veel subsidies vanuit de EU naartoe gaan. Zo komt 80% van het inkomen van een kalverhouder uit EU subsidies.
Melkproductie van de mama’s
Nadat het kalf weggehaald is, kan de koe gebruikt worden voor haar melk. Normaal gesproken drinkt een kalf zo’n 10 maanden melk bij zijn moeder en daarna stopt de melkproductie. Soms weten boeren de melkproductie iets te rekken, maar meestal is het nodig om de koe na zo’n 10 tot 11 maanden opnieuw te insemineren om de melkproductie weer op gang te brengen.
Ongeveer 100 jaar geleden gaf een melkkoe gemiddeld 2500 kilo melk per jaar. Tegenwoordig is dat gemiddeld 8000 kilo, meer dan 3 keer zo veel. Deze hoeveelheid neemt nog steeds toe en er zijn zelfs koeien die al 16.000 kilo per jaar geven. Bij de biologische melkindustrie is dit gemiddeld 7300 kilo melk, maar er zijn ook koeien die 11.000 kilo per jaar geven.
Het is dan ook niet verbazingwekkend (wel zorgwekkend) dat dit enorm zwaar is voor melkkoeien en ze moeten enorm veel krachtvoer eten om dit te kunnen volhouden. Hun lichaam moet enorm hard werken om zoveel melk te produceren, waardoor ze eigenlijk de hele dag doodmoe zijn. Het produceren van 8000 kilo melk per jaar kost een koe ongeveer net zo veel energie als het omgerekend naar een mens kost om elke dag 8 uur hard te lopen.
Het gevolg? Gezondheidsproblemen. Volgens de European Food Safety Authority (EFSA) is het feit dat melkkoeien gefokt worden om steeds meer melk te geven een belangrijke oorzaak van dierenleed bij koeien. Dit leidt namelijk o.a. vaak tot kreupelheid, uierontstekingen en spijsverteringsproblemen door het onnatuurlijke krachtvoer. Daarnaast worden koeien meestal gehouden in een ligbox en stal die vaak te klein is. Volgens de EFSA draagt dit ook bij aan koeienleed.
Hoeveel koeien komen er buiten?
In Nederland komt 29% van de melkkoeien nooit buiten, bijna een miljoen koeien. De overige 71% komt minstens een keer per jaar buiten, maar er zitten verschillen tussen boerderijen in hoe vaak en hoe lang koeien buiten komen.
Voor het welzijn van koeien is het een stuk beter als ze wel buiten komen. Hierdoor hebben koeien meer ruimte en de mogelijkheid om natuurlijk gedrag te vertonen. Daarnaast hebben koeien die buiten komen minder kans op bepaalde gezondheidsproblemen zoals uierontstekingen, klauwontstekingen en pootgebreken.
En weidemelk dan?
Er bestaat speciale weidemelk. Bij deze melk moeten de melkkoeien minstens 120 dagen per jaar 6 uur per dag de mogelijkheid hebben om in een wei te grazen. Helaas is dit nog steeds vrij weinig. Weidemelk is alleen te herkennen aan het keurmerk hiervoor. Melkpakken met daarop een afbeelding van grazende koeien kan best melk bevatten van koeien die nooit buiten komen. Veel verse melk is tegenwoordig weidemelk, maar de meeste andere producten zoals Chocomel en de meeste kazen bevatten melk van koeien die nooit buiten komen.
Klaar voor de slacht?
Normaal gesproken worden koeien minstens 20 jaar oud. In de melkindustrie beginnen ze na een paar jaar langzaam minder melk te geven. Dat is natuurlijk niet echt een verrassing, want ze worden door het vele melk geven helemaal uitgeput. Mensen zouden elke dag 8 uur lang hardlopen ook niet lang volhouden zonder rust.
Hierdoor worden koeien na 5 jaar meestal naar de slacht gestuurd. Andere redenen om koeien rond deze leeftijd of nog eerder naar de slacht te sturen zijn onvruchtbaarheid, kreupelheid of uierinfecties. Biologische koeien mogen meestal nog een jaartje langer leven, maar die komen daarna in dezelfde slachthuizen terecht als niet-biologische koeien.
Koeien worden vaak verdoofd (tenzij bij onverdoofde slacht) door een pin in hun hoofd te schieten. Bij kalveren wordt deze methode ook gebruikt, maar bij kalveren wordt soms ook een elektrische schok gebruikt. Helaas gaat het verdoven niet altijd goed, waardoor koeien soms onverdoofd hun keel doorgesneden krijgen en doodbloeden.
Het effect van zuivel op het milieu
Zuivel is erg slecht voor het klimaat. Koeien stoten bijvoorbeeld vrij veel broeikasgassen uit. Hierdoor wordt er voor elke liter melk 1,2 kg CO2-eq uitgestoten. Voor sojamelk is dit maar de helft, 0,6 kg CO2-eq. Kaas is een stuk slechter voor het milieu, namelijk 8,9 kg CO2-eq per kilo kaas. Wereldwijd is de productie van zuivel zelfs verantwoordelijk voor 4% van de uitstoot alle broeikasgassen.
Daarnaast kost het maken van melk heel veel water. Voor 1 liter melk is er namelijk 1050 liter water nodig. Voor een liter sojamelk maar 297 liter water. Eén kilo kaas kost zelfs 10.500 liter water. Aangezien er in bijna twee-derde van de wereld waterschaarste heerst, is dit niet alleen erg milieuonvriendelijk, maar draagt het ook bij aan mensenleed.
Er is niet genoeg land voor voeding en beweging
Een ander probleem bij de melkproductie is dat er veel land voor nodig is. Niet alleen land om de koeien op te houden en eventueel te laten grazen, maar ook om veevoer te produceren. Hoewel een deel van de koeien soms buiten komt, krijgen zij alsnog ook krachtvoer te eten. Een melkkoe eet elke dag rond de 70 kilo aan voer. Voor een liter melk is er 0,9 m2 aan land nodig om het veevoer te produceren en voor kaas is dit 7,1 m2. Een deel van dit voer komt uit het buitenland, zoals soja uit Zuid-Amerika, elk jaar zo’n 200.000 ton soja voor Nederlandse melkveehouderijen. Daarnaast worden weilanden gebruikt om gras te verkrijgen.
Dit betekent dat er minder land overblijft voor andere doeleinden, zoals voor de natuur. Daarnaast wordt er vaak mest gebruikt op grasland, wat weer bijdraagt aan extra uitstoot van broeikasgassen en watervervuiling. Vooral watervervuiling door mest is een groot probleem in Nederland waardoor er al meerdere waterwinpunten gesloten zijn. Daarnaast leidt dierlijke mest op graslanden of andere akkers ook tot bodemverontreiniging. Dierlijke mest bevat namelijk nooit precies de juiste hoeveelheid aan voedingsstoffen voor de betreffende plant. Hierdoor komt er vaak niet alleen veel stikstof en fosfor in het milieu (wat weer tot eutrofiëring leidt als het in water terechtkomt), maar ook zware metalen, medicijnen en antibioticaresten.
Wat zijn alternatieven voor zuivel?
Helaas zijn biologische melk en melk met een keurmerk nog steeds enorm slecht voor het milieu en veroorzaken ze veel dierenleed. Ook bij deze soorten zuivel wordt het kalf op de eerste dag bij zijn/haar moeder weggehaald en wordt de koe gedwongen om onnatuurlijk veel melk te produceren om vervolgens op jonge leeftijd naar de slacht te gaan. Daarnaast wordt er ook zuivel geproduceerd met behulp van geiten en schapen. Helaas is het dierenleed wat hiermee gepaard gaat vaak nog erger dan bij de productie van koemelk.
Gelukkig kun je best milieuvriendelijker en diervriendelijker leven zonder zuivelproducten te hoeven missen. Tegenwoordig zijn er heel veel soorten plantaardige melk (zoals sojamelk, havermelk, amandelmelk, speltmelk, rijstmelk, kokosmelk). Daarnaast is er ook veel plantaardige boter verkrijgbaar, o.a. van grote merken zoals Becel. Er bestaan ook allerlei soorten plantaardige kaas, maar die zijn in Nederland vaak nog wat lastiger te krijgen. Toch zijn er ook al steeds meer supermarkten die dit verkopen. Zo kun je toch elke dag een boterham met boter en kaas en een glas melk ernaast nemen zonder dat daar dieren voor hoeven te lijden.
Het verhaal over de zuivelindustrie interessant?
Meer weten over lactosevrije, melkvrije en zuivelvrije producten?
https://veganchallenge.nl/lactosevrij-melkvrij-en-zuivelvrij/
Nieuwsgierig naar andere dierenindustrieën?
https://veganchallenge.nl/het-leed-achter-eieren/
https://veganchallenge.nl/hoe-zit-eigenlijk-kalkoenindustrie/
https://veganchallenge.nl/waarom-is-wol-veganistisch/
Bronnen:
Blonk Milieu Advies (2008). “Milieueffecten van Nederlandse Consumptie van Eiwitrijke Producten: Gevolgen van Vervanging van Dierlijke Eiwitten Anno 2008”. https://www.partijvoordedieren.nl/download/Definitief_rapport_vs_8okt2008.pdf [Accessed on 04-04-2018].
CBS (2001). “Vroeger en Nu: Druk op de Grasmat”. https://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/28A50F1C-92FB-40D2-A563-7D821E0B9C9B/0/index1228.pdf [Accessed on 04-04-2018].
Ercin, A Ertug ; Aldaya, Maite M. & Hoekstra, Arjen Y. (2012), “The Water Footprint of Soy Milk and Soy Burger and Equivalent Animal Products”, Ecological Indicators, Vol. 18, pp. 392-402.
FAO (2006). Livestocks’ Long Shadow: Environmental Issues and Options http://www.fao.org/docrep/010/a0701e/a0701e00.HTM [Accessed on 05-04-2018].
LEI Wageningen UR (2012). “Concurrentiemonitor Blank Kalfsvlees”. http://edepot.wur.nl/199119 [Accessed on 04-04-2018]
Webster, J. (1993). Understanding the Dairy Cow. Blackwell Scientific Publications, Oxford.
Wakker Dier, Voedingscentrum, Viva UK & PETA
https://www.levendehave.nl/dierenwikis/runderen/leeftijd-van-koeien
http://wetten.overheid.nl/BWBR0006805/2001-09-14
https://vroegevogels.bnnvara.nl/nieuws/reclame-code-commisie-bevestigt-ziekte-blanke-kalveren
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2012/39/aantal-koeien-in-de-wei-neemt-af
http://www.clo.nl/indicatoren/nl0099-emissies-naar-lucht-door-de-land–en-tuinbouw?ond=20888
Ken jij iemand die alles over het veganisme, dierenrechten en het milieu weet en daarnaast ook nog eens vloeiend Mandarijn spreekt? Maak kennis met Elise... en haar 3 lieve katten. Meer blogs lezen…
Elise
Blogger
