Het leven van konijnen in de konijnenindustrie

In Nederland zijn er op elk moment rond de 370.000 konijnen die voor hun vlees gehouden worden in ongeveer zestig bedrijven. Het aantal bedrijven neemt elk jaar af, van 200 bedrijven in 2000 tot nu ongeveer zestig bedrijven, maar het aantal konijnen dat gefokt wordt, blijft helaas hetzelfde of neemt in sommige jaren zelfs licht toe. In een heel jaar worden in Europa zelfs ongeveer 330 miljoen konijnen voor hun vlees gefokt.

Het fokken van konijnen

Een deel van de konijnen wordt gehouden om mee te fokken. De vrouwtjes worden voor het eerst kunstmatig bevrucht wanneer ze ongeveer 15 weken oud zijn. Na een maand worden de jongen geboren, meestal ongeveer 9 konijntjes. Helaas zijn er bijna nooit geschikte nestmaterialen aanwezig waardoor de konijntjes geboren worden in een draadgazen kooi. Na 10 tot 12 dagen wordt de moeder weer bevrucht voor het volgende nestje, zodat 1 moederkonijn in 1 jaar tijd vaak 7 nestjes krijgt.

De moederkonijnen leven langer dan hun kinderen, maar doordat ze hun hele leven opgesloten zitten in een draadgazen kooi hebben ze vaak gezondheidsproblemen. Ze krijgen vaak last van hun poten en buik- en melkklierontstekingen komen veel voor. Meestal gaat hun gezondheid al vrij snel achteruit en beginnen ze minder kinderen te krijgen. Daarom worden ze na 1 jaar vaak al naar de slacht gestuurd. Er worden in Nederland elk jaar zo’n 42.000 vrouwelijke konijnen gehouden om mee te fokken.

Leven in een ‘welzijnskooi’

In Europa zijn er geen wettelijke regels voor de huisvesting van konijnen, in tegenstelling tot andere productiedieren zoals kippen en varkens. Hierdoor is het qua welzijn bij konijnen vaak nog slechter gesteld dan bij andere dieren. Vleeskonijnen worden in Nederland meestal gehouden in zogenaamde welzijnskooien, die iets beter zijn dan de kooien die in landen als Frankrijk gebruikt worden. Deze kooien zijn gemaakt van draadgaas en zijn verder helemaal kaal. Hierin kunnen de dieren rechtop zitten, maar verder is er nauwelijks ruimte om te bewegen.

Konijntjes blijven de eerste 4 tot 5 weken bij hun moeder in zo’n kooi. Daarna worden ze verplaatst naar andere kooien waarin ze ongeveer een A4tje aan ruimte hebben. Het draadgaas zorgt vaak voor wonden aan hun poten en doordat ze zo dicht op elkaar leven, is de kans op ziektes groter. Sommige Nederlandse konijnenhouderijen hebben de kooien in zogenaamde sheds staan. Dit zijn lage schuren, waar de dieren vaak veel last hebben van kou en tocht.

Gezondheidsproblemen en vroege sterfte

Konijnen worden geslacht als ze 10 tot 12 weken oud zijn. Helaas sterft 20% al voordat ze die leeftijd hebben bereikt. Het verschilt per bedrijf, maar in Europa gaat 12 tot 30 procent van de konijnen dood voordat ze de slachtleeftijd bereiken. Dit komt vaak door een combinatie van ziektes en stress. Dit komt vooral doordat ze onder zulke onnatuurlijke en ongeschikte omstandigheden gehouden worden.

Veel konijnen hebben wonden door de draadgazen kooien en hebben last van ademhalingsproblemen. Konijnen hebben een zwakke maag en darmen, waardoor spijsverteringsproblemen ook vaak optreden. Hierbij gaan konijnen vaak binnen 24 uur dood. Omdat er duizenden konijnen op één bedrijf worden gehouden, worden zieke konijnen meestal niet op tijd opgemerkt en liggen ze vaak ook lange tijd dood in de kooien met hun nog levende soortgenoten.

Afwijkend gedrag door stress

Daarnaast hebben ze veel stress omdat ze zo dicht op elkaar zitten en de hele dag niks te doen hebben. Hierdoor vertonen ze meestal afwijkend gedrag, zoals kopschudden en rondjes draaien, maar ook haarplukken, knagen aan het gaas en zichzelf en anderen verwonden. Daarnaast zijn ze vaak ook erg angstig. Daarom zetten konijnenhouders vaak 24 uur per dag een radio aan, maar desondanks zijn veel konijnen nog steeds vaak erg bang en gestrest. Een ander probleem in deze sector is dat konijnen vaak aan hun oren opgetild worden als ze verplaatst worden. De oren van konijnen zijn echter heel gevoelig, dus dit is zeker geen diervriendelijke manier om ze op te pakken.

Konijnenhouderijen

De meeste konijnenhouders doen dit werk maar deeltijd en hebben daarnaast nog een andere baan. Dit is vooral omdat konijnen niet zo veel opleveren en de opbrengst erg wisselt gedurende het jaar. Daardoor kunnen oudere konijnenhouders vaak ook geen opvolgers vinden, wat ook de reden is dat het aantal konijnenhouderijen in de afgelopen 20 jaar erg is gedaald.

Prijzen per kilo

De prijzen die konijnenhouders per kilo konijn kunnen krijgen wisselen erg. Vooral in november en december kunnen ze een goede prijs krijgen omdat er rond kerst meer vraag naar is. Daarom houden sommige konijnenhouders een zomerstop en bevruchten ze hun fokkonijnen dus een tijdje niet. Hierdoor hebben de moederkonijnen wat rust en de konijnenhouder heeft het een tijdje minder druk. Ook is dit een goede gelegenheid om de stallen eens goed schoon te maken, wat vervolgens ook de kans op infecties en dus de sterfte verminderd. Dit is echter niet voor alle konijnenhouders mogelijk omdat de vaste lasten wel doorgaan in die periode.

Buitenlandse konijnen

Helaas wordt er in Nederland ook veel konijnenvlees verkocht uit Frankrijk, Zuid-Europa en China. Dit vlees komt meestal niet uit welzijnskooien, maar uit traditionele kooien die een stuk slechter zijn dan de ‘welzijnskooien’. Vooral Italië, Spanje en Frankrijk produceren veel konijnenvlees. Daarnaast worden er ook vaak konijnen geïmporteerd om in Nederland vetgemest te worden. Deze konijntjes zijn vaak pas 6 dagen oud als ze naar Nederland komen. Meestal komen ze uit Frankrijk en moeten ze dus eerst naar Nederland reizen en vervolgens een paar weken later weer terug naar Frankrijk om daar geslacht te worden.

De slacht van de konijnen

Konijnen worden voor het vervoer naar het slachthuis in dezelfde kratten gestopt als kippen. Helaas is er weinig regelgeving rondom het vervoeren van konijnen naar de slachthuizen die zich meestal in het buitenland bevinden. De meeste konijnen worden naar België of Frankrijk vervoerd voor de slacht. Alle konijnen die hier gefokt en vetgemest worden moeten dus op levend transport naar een slachthuis.  Vaak duren deze transporten lang omdat de vrachtwagen bij verschillende konijnenhouderijen stopt. Meestal zitten konijnen op elkaar gepropt in kratten en worden ze urenlang in de hitte vervoerd zonder voer of water.

Elk jaar worden zo’n 2 miljoen vleeskonijnen vanuit Nederland naar andere Europese landen vervoerd om daar geslacht te worden. Konijnen worden in het slachthuis eerst geëlektrocuteerd. Daarna krijgen ze hun hals doorgesneden zodat ze doodbloeden. Konijnenhouders verdienen tussen de €4,50 en €7,- per konijn. Ongeveer de helft van het konijnenvlees wordt vervolgens weer geïmporteerd. De rest van het vlees van in Nederland vetgemeste konijnen blijft in het buitenland.

Jacht op konijnen

Ook mag er in Nederland op konijnen gejaagd worden. Helaas zijn er geen gegevens over hoeveel konijnen er elk jaar gedood worden door jagers omdat jagers dat niet door hoeven te geven, maar Stichting Konijn in Nood schat dat het er in elk geval honderdduizenden zijn. Jagers maken gebruik van geweren of ‘fretteren’. Daarbij worden de uitgangen van de konijnenholen geblokkeerd met een net en wordt er een fret gebruikt om de konijnen naar buiten te jagen. De jacht op konijnen is alleen toegestaan van 15 augustus tot 31 januari, maar de rest van het jaar mag het ook als er mogelijk schade zou kunnen ontstaan door konijnen. In de praktijk wordt er dus eigenlijk het hele jaar door gejaagd.

Bronnen: Wakker Dier, Stichting Konijn in Nood, RSPCA