“Het enige wat ik me uit mijn kindertijd in Gouda kan herinneren van vlees is de boterhamworst met een berengezichtje. Toen ik ongeveer 6 jaar was, leerde mijn zus Yvonne haar vriend kennen, inmiddels alweer 25 jaar haar partner. Die at vegetarisch. Mijn ouders vonden het ook een goed idee om als gezin geen vlees meer te eten. Dat heb ik pas weer gedaan door als student op kamers in Enschede één keer met de pot mee te eten. Gehakt, ik dacht dat valt wel mee. Maar nee, daarna voelde ik me heel slecht. Ook van één keer vis eten werd ik heel ziek. Dat waren dus de eerste en meteen ook laatste keren dat ik een dier at.”
“Als ouders moet je het goede voorbeeld geven.”
De 31-jarige Remco IJpelaar uit Enschede heeft een vegetarisch voedingspatroon van huis uit meegekregen. Als kind was hij er zelf al van overtuigd dat dit het beste was, vanwege de dieren. Rond zijn 12e jaar ging hij zelfs de confrontatie aan met mensen die hij niet kende als hij zag dat ze vlees aten. “Vroeger dacht ik ook, als ik de baas was van Nederland, dan zou niemand meer vlees eten. Zelf heb ik nooit de verleiding gevoeld om vlees te gaan eten. Ik zat op een middelbare school waar ze worstenbroodjes bakten, terwijl de afzuigkap uitmondde op de gang. Ondanks de heerlijke geur was mijn overtuiging toen al zo sterk dat ik er geen behoefte aan had.”
Inmiddels is Remco getrouwd met Brenda en papa van baby Jack van bijna een jaar. Een aantal jaren geleden besloten hij en zijn vrouw veganistisch te gaan eten, omdat zij veel last van haar buik had. “Dat ging inderdaad beter en het was hartstikke lekker. Alleen, ik was toen niet zo’n goede kok en we hadden een druk leven: werken, sporten. Daardoor vielen we weer terug op vegetarisch eten.”
Sinds Jack is geboren, hebben Remco en Brenda het veganisme weer opgepakt. De geboorte van Jack deed veel met Remco. “Ik begon erover na te denken hoe de wereld eruitziet als hij zo oud is als ik, dus 30 jaar later. Ik had zes weken partnerverlof en heb veel gelezen, toen kwam ik achter dingen waar ik niet eerder bij had stilgestaan. Ik dronk melk en kaas en dacht, daar gaan dieren niet aan dood. Maar ik ontdekte dat die zuivelindustrie niet echt leuk is voor die beesten en dat het ook niet goed is voor het milieu.”
Nieuwe recepten uitproberen
Als kersverse veganist is Remco heel fanatiek met nieuwe recepten proberen. “Ik ben nog steeds niet zo’n goede kok, maar veganistisch eten kan heel lekker zijn. Ingewikkelde dingen probeer ik in het weekend. Soms kom ik in een restaurant en denk dan, hé, dat lijkt op wat ik laatst zelf heb gemaakt!” Overigens is uit eten, ook in een universiteitsstad als Enschede, volgens Remco wel een uitdaging voor een veganist. “Wij wonen in een dorp naast Enschede en ik vind het belangrijk de plaatselijke middenstand te steunen door daar in de restaurants te eten. Maar vegan opties zie je niet veel op de menu’s.”
Bij uit eten gaan, valt de keuze overigens niet vanzelfsprekend op een vegan restaurant. Want Remco heeft weliswaar gekozen voor het veganisme, voor zijn vrouw geldt dit niet voor honderd procent. “Toen ik haar ontmoette, vond zij dat ik mijn keuze voor vegetarisch eten goed onderbouwde. Bij mij in het studentenhuis at ze geen vlees en ook haar ouders hielden rekening met mij. Vanaf dat we gingen samenwonen, at zij vrijwel alles wat ik ook at. Onze boodschappen doen wij vaak via PicNic, met een ruim assortiment aan veganistische spullen.”
Sinds de geboorte van zijn zoon is Remco volgens Brenda weer wat meer aan het ‘radicaliseren’. “Af en toe zit ik te drammen en dat irriteert mijn vrouw soms. Ik moet dat ook niet te hard doen, want zij is al van heel ver gekomen: van 10 procent naar 99 procent vleesloos eten. Maar wat ik graag wil, is dat Jack geen vlees eet en dat wij als ouders het goede voorbeeld geven. Na zes maanden borstvoeding heeft hij fruithapjes en groentehapjes gehad. Af en toe eet hij met ons mee en krijgt hij een stukje vleesvervanger, bij voorkeur veganistische balletjes. Maar als die niet leverbaar zijn via PicNic, dan maken we niet altijd de tijd vrij om een alternatief bij een andere winkel te halen.”
Opvoedingsdilemma’s
Bang dat Jack iets tekort zal komen als hij veganistisch opgroeit, is Remco niet. “Ik eet praktisch hetzelfde als Jack, dus veel groenten en af en toe een vleesvervanger. Ik ga daar goed op en slik er niets extra’s bij. Ik weet ook dat vleesvervangers nu veel beter zijn en supplementen bevatten die je nodig hebt. Jack ziet er gezond uit en groeit als een gek. En bij het consultatiebureau worden steeds overal alle vinkjes bij gezet. Dus ik maak mij geen zorgen.”
Met zijn zus van wie het gezin vegetarisch eet, overlegt hij wel eens over dilemma’s als het gaat om de opvoeding van Jack. Ontneem je je kind bijvoorbeeld niet de keuze door hem nooit vlees te laten eten, zodat hij dat later ook niet meer kan doen, omdat zijn ingewanden daar niet op zijn ingesteld? Dit is nog een punt van discussie tussen beide ouders. Remco: “Stel je voor dat ik hem vlees geef om de keuze open te houden, dan gaat hij me dat misschien later wel verwijten. Als ouders moet je het goede voorbeeld geven. Maar over sommige dingen worden we het misschien wel niet eens. Daar praten we dan wel heel veel over. Ik ben natuurlijk ook maar net begonnen met het ouderschap. Wat ik niet denk, is dat je vlees eten later moet verbieden, omdat het dan juist nog interessanter wordt om het te gaan doen. Ik was er zelf ook wel van dat als iets niet mocht, dan werd het juist leuker om het wel te gaan doen.”
Volgens Remco is het belangrijk dat Jack later zelf begrijpt waarom hij geen vlees eet. “Ik denk dat je best al vroeg kunt bespreken waarom je veganistisch eet. Misschien zijn er wel kinderboekjes die hierop inspelen? Kinderen houden van dieren, anders zou je geen kinderboerderijen hebben. Ik denk dat het een te heftige aanpak is om kinderen te zeggen, dat is een koe en die slachten ze. Je kunt wel zeggen dat je geen dieren hoeft te eten om toch gezond te zijn. En ook dat ik de halve marathon loop zonder vlees te eten. Maar ik ga later echt niet achter hem aanfietsen om te kijken of hij met zijn vrienden een hamburger eet. Of opletten of er bij een kinderfeestje niet af en toe een worstenbroodje bij hem naar binnengaat. Want dan word ik misschien een beetje voor een zeur aangezien en wordt Jack niet meer op feestjes gevraagd. Maar ik ben wel van plan om lid te worden van de medezeggenschapsraad op de basisschool en daar bijvoorbeeld het uitdelen van broodjes hamburger ter discussie te stellen. Want wil je eetpatronen van kinderen beïnvloeden, dan moet je op de basisschool beginnen. Al zullen andere ouders dat misschien niet waarderen.”
Zaadjes planten
Remco blijft dus de dialoog zoeken, ook al is dierlijke voeding een moeilijk gespreksonderwerp. “Je kunt urenlang met andere mensen praten over zonnepanelen, windmolens en elektrische auto’s. Maar zodra je het hebt over vlees eten en de impact op de planeet, probeert men met man en macht het onderwerp te veranderen. Toch denk ik dat de meeste mensen weten dat het niet goed is vlees te eten op deze schaal. Soms lukt het me erover te praten, maar dan zie ik dat ik niet tot mensen doordring. Of zij komen met argumenten die nergens op gebaseerd zijn. Bijvoorbeeld dat, als iedereen plantaardig gaat eten, er een regenwoud moet worden omgehakt voor sojaplantages om de mensen te voeden. Toch denk dat het al vruchtbaar is via een gesprek zaadjes in mensen hun hoofd te planten. Want als je meer weet over de impact van vlees eten, dan eet dat toch niet lekker meer. Van mij hoeft ook niet iedereen helemaal veganistisch te worden. Als iedereen kleine stappen maakt, scheelt dat ook al. Zo eten mijn schoonouders bijna geen vlees meer en drinken ze sojamelk, sinds ik heb uitgelegd waar mijn keuzes op gebaseerd zijn.”
In zijn eigen leven heeft Remco inmiddels ook keuzes gemaakt die verder gaan dan niet-dierlijk eten. Al is dat lastig. “Als je hier in West-Europa woont, dan vervuil je altijd. Daar kun je negatief van worden en vervolgens terecht komen in een ‘klimaatdepressie’, waar een grote groep jongeren in toenemende mate last van heeft. Maar mijn doel is onze impact zo klein mogelijk te houden. En dus probeer ik overal zo goed mogelijk over na te denken, ook al kost dat mij tijd en energie. Naar mijn werk als infrastructuurarchitect in Hengelo ga ik zoveel mogelijk met de fiets. We hebben wel een hybride auto die we zo min mogelijk gebruiken. Met een kind is het misschien ook lastig zonder auto te leven; liefst had ik dan een deelauto. Het vliegtuig pakken wij niet meer, kinderen vinden een camping in de buurt ook prachtig. In 2019 zijn wij nog naar Amerika geweest, ik zou me eigenlijk kapot moeten schamen. Toch gaat er niet om wat je hebt gedaan, maar wat je nu doet.” Overigens maakt Remco zich er wel zorgen over dat autorijden of vliegen vooral onbetaalbaar wordt voor mensen met een laag inkomen in plaats van dat iedereen geprikkeld wordt dit minder te doen.
Andere acties van Remco voor het milieu zijn de verduurzaming van zijn huis. Producten als zonnepanelen bestelt hij het liefst plaatselijk, zodat er zo min mogelijk transport nodig is. Volgend jaar wil hij ook van het gas af, ook al kost dat misschien meer. Verder koopt hij vegan schoenen en gebruikt hij zijn kleding “tot het van mijn vrouw niet meer mag”. En zijn ideaal is om minder individualistisch te leven. “In plaats van allemaal op ons eigen perceel te leven, zou ik graag meer dingen samen doen en zo meer mensen leren kennen en mijn ideeën verspreiden.”
Vegan zendeling
Want Remco blijft toch een ‘vegan zendeling’, al is hij met de jaren milder geworden dan toen hij 12 jaar was. “Ik confronteer ook wel eens mensen die rond mijn leeftijd kinderen krijgen met de vraag waarom ze hun kinderen potjes met vlees erin geven. Als je dat te vaak doet, dan maak je niet echt vrienden. Dus complimenteer ik tegenwoordig mensen die bijvoorbeeld zeggen dat ze niet meer elke dag vlees eten. En als ik nu bij iemand op bezoek koffie krijg waar al koemelk in zit, dan drink ik de koffie op en ga het gesprek aan in plaats van te kiezen voor de harde confrontatie. Weet je dat er ook sojamelk voor in de koffie is?”
De Vegan Challenge vindt hij een goed middel om zoveel mogelijk mensen in aanraking te brengen met het veganisme. “Het is goed dat je gedurende 30 dagen allemaal recepten ontvangt, want mensen weten vaak totaal niet hoe en wat ze moeten koken. Door ze dat te laten ervaren, kunnen ze de stap beter zetten.”
Remco is zelf van plan indrukwekkende verhalen die de noodzaak van vegan leven aantonen, te blijven delen met anderen. “Ik wil mensen nu eenmaal aan het denken zetten in de hoop dat ze een afkeer krijgen van dierlijke voeding, zodat Jack en al zijn leeftijdsgenootjes een goede toekomst tegemoet gaan.”
Favoriete recept:
vegan kip-kerrie met jackfruit
Kijken naar wat Remco inspireert?
https://www.thegreenhappiness.com/vegan-recepten/
https://www.hetparadijs.com/
https://www.lekkerensimpel.com/
https://www.leukerecepten.nl/
Toelichting Remco: “Met wat ervaring kan je ook makkelijk niet-vegan recepten wel vegan maken door iets te vervangen of eruit te laten. Keuze genoeg dus!
Inspiratie voor mijn duurzame blik op de wereld, ook breder dan veganisme, zijn voornamelijk de artikelen, boeken en podcasts van De Correspondent (https://decorrespondent.nl/).”
Foto: Remco met zoontje Jack
Regina Buijze
Regina Buijze (1960) heeft na werkzaam te zijn geweest in de journalistiek en communicatie gekozen voor het onderwijs. Dit is haar vijfde jaar als docent Nederlands bij Wings Agora in Roermond. Regina eet vegetarisch sinds ruim 25 jaar, waarvan nu ruim 4 jaar veganistisch.
Regina Buijze
Blogger
