Leer een onbelangrijk bijproduct? Echt niet!

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is de verkoop van leer niet onbelangrijk voor de bio-industrie. Tien procent van de opbrengst van bijvoorbeeld een koe komt van de verkoop van de huid. Het verschilt vaak per dag hoeveel een huid precies opbrengt, maar meestal is dat in Nederland ongeveer € 50,- per stuk.

Dieren alleen gebruikt voor de huid

Daarnaast zijn er ook dieren waarvan leer de voornaamste reden is waarom ze gehouden worden. Struisvogels worden in Zuid-Afrika bijvoorbeeld voornamelijk gefokt en gehouden voor leer. Tachtig procent van de opbrengst van een struisvogel komt van de verkoop van de huid en het vlees wordt verkocht als bijproduct. Verder zijn er ook dure merken als Gucci en Prada die huiden van speciale koeienrassen of bijvoorbeeld kalverhuiden willen om speciaal leer van te maken. Er worden dan ook vaak dieren speciaal gefokt voor dit soort producten.

Verder komt het ook voor dat dieren puur en alleen voor hun huid gedood worden. Onderzoek in India heeft bijvoorbeeld laten zien dat koeien daar vaak geslacht worden voor hun huid, maar dat het vlees soms ligt weg te rotten omdat het daar weinig gegeten wordt. Zo is het dus best mogelijk dat een dier alleen maar voor jouw leren schoenen gedood is en geen bijproduct was.

De herkomst van leer is niet na te gaan

Vaak staat er op lederen producten waar het gemaakt is. Helaas verwijst dit alleen naar het land waar het product ontwikkeld of in elkaar gezet is. Dit zegt niks over uit welk land het dier kwam, waar het geslacht is en waar de huiden verwerkt zijn. In de meeste gevallen worden huiden vanuit het slachthuis naar andere landen gebracht waardoor verschillende delen van de productieketen in verschillende landen plaatsvinden.

Nederland heeft bijvoorbeeld maar twee leerlooierijen en drie lederfabrieken, waardoor hier maar heel weinig leer geproduceerd wordt. De meeste huiden worden dus naar het buitenland verscheept. Dit is niet alleen omdat de arbeidskosten daar veel lager zijn, maar ook omdat de milieuregelgeving in veel landen een stuk minder streng is. Daardoor komt het meeste leer uit lagelonenlanden.

Leer van katten en honden… zonder dat je het weet

Het overgrote deel van de leren producten die in Nederland verkocht worden, komt uit China en India. Dit zorgt voor nog een probleem. Niet alleen is niet te achterhalen uit welk land het leer van een paar schoenen of een leren tas komt, het is ook niet te achterhalen van welk dier het komt. Hoewel het meeste leer nog steeds van koeien komt, worden de huiden van schapen, geiten, maar ook honden en katten, gebruikt voor de productie van leer. Bij het kopen van een paar leren schoenen is het dus best mogelijk dat die niet gemaakt zijn van koeienleer, want er wordt bijna nooit aangegeven van welk dier het afkomstig is. Zelfs wanneer wel op een product staat dat het leer van een koe afkomstig is, is dat geen garantie. Het is niet ongebruikelijk dat producenten hierover liegen omdat bijna niemand katten- of hondenleer wil kopen.

Veel dierenleed voor leer

Bijna al ons leer komt dus uit het buitenland en daar zijn de dierenwelzijnsregels vaak een stuk minder streng. Veel leer komt bijvoorbeeld uit India en er is veel bekend over de gruwelijkheden die daarmee gepaard gaan.

Omdat koeien als heilig worden gezien in India, zijn er maar weinig slachthuizen voor koeien. Daarom moeten handelaren koeien vaak honderden kilometers laten lopen naar een slachthuis of soms lange afstanden in een vrachtwagen vervoeren. Veel dieren overleven dit niet en gaan al dood van de honger, dorst of verwondingen voor ze bij het slachthuis aankomen. Ook wordt er vaak tabak, chilipepers of zout in de ogen van de dieren gewreven om ze door te laten lopen. Het breken van de staart is ook een manier om dieren aan te sporen.

Dieren worden vergiftigd of kreupel gemaakt

Daarnaast zijn er ook staten waarin het strafbaar is om gezonde koeien te doden. Daar worden koeien expres vergiftigd of kreupel gemaakt zodat ze het slachthuis in mogen. Verder gaat het slachten zelf ook een stuk minder diervriendelijk dan hier. Vaak wordt geen verdoving gebruikt en het gebeurt regelmatig dat dieren gewoon levend gevild worden.

Er zijn op het internet genoeg filmpjes te vinden van koeien waarbij de huid af wordt gesneden terwijl de dieren nog gewoon levend en bij volle bewustzijn zijn. Ook andere leerproducerende landen gaan niet bepaald vriendelijk met dieren om en dat soort leer is in Nederland ook gewoon te koop.

Het effect op het milieu

Een andere reden om geen leer meer te kopen, is omdat het enorm milieuonvriendelijk is. Veel leerlooierijen bevinden zich tegenwoordig in lagelonenlanden en dat is niet voor niets. De voornaamste reden is dat er in de landen weinig wetgeving is voor milieu. Door de strenge wetgeving in landen als Nederland is het veel duurder en moeilijker om hier leer te produceren. Bij het maken van leer worden namelijk veel giftige chemicaliën gebruikt. Het Blacksmith Institute, een stichting die probeert milieuvervuiling in ontwikkelingslanden te verminderen, heeft de leerindustrie zelfs toegevoegd op de lijst van de tien giftigste industrieën ter wereld.

Bij het maken van leer zijn er twee soorten afval:

• Organisch afval

Bij het maken van leer worden de laatste stukjes vlees, de haren en andere stukjes dier van de huid afgehaald. In het Westen wordt dit afval vaak gebruikt om er iets nuttigs van te maken, zoals zeep, lijm, huisdierenvoer of compost. In ontwikkelingslanden wordt dit afval vaak gedumpt, terwijl dit toch voor ernstige vervuiling kan zorgen, vooral in water.

• Verschillende stromen van afvalwater met chemicaliën

Chemicaliën die gebruikt worden zijn onder andere natriumsulfide, kalk, formaldehyde, ammoniumzouten, koolteer derivaten en chroom. Na gebruik wordt dit water met chemicaliën vaak gewoon op een veld of in een rivier gedumpt. In veel ontwikkelingslanden heeft dit tot ernstige watervervuiling geleid. Deze chemicaliën zijn niet alleen slecht voor de natuur en wilde dieren, maar ook voor de mensen die in de leerlooierijen werken en in de buurt wonen. Vaak wordt dat water in ongezuiverde of onvoldoende gezuiverde vorm ook gewoon gedronken en gebruikt door mensen die in de buurt van leerlooierijen wonen.

Mensenrechtenschendingen in de leerindustrie

Niet voor niets is de productie van leer vooral naar lagelonenlanden verplaatst. Dit is niet alleen om van lage arbeidskosten te profiteren (deels extra laag door uitbuiting), maar ook om weg te komen met milieuonvriendelijke praktijken, waarvan de arbeiders vaak de dupe zijn.

Uit onderzoek blijkt dat in de meeste leerlooierijen in lagelonenlanden geen of te weinig veiligheidsmaatregelen zijn. Hierdoor zijn arbeiders gedwongen om met gevaarlijke chemicaliën te werken zonder bijvoorbeeld handschoenen. Daarnaast is bekend dat leerlooierijen de kans op ziektes vergroten. Uit onderzoek in Zweden en Italië bleek dat mensen die in de buurt van een leerlooierij woonden twintig tot vijftig procent meer kans hadden op kanker dan mensen die ergens anders woonden. Uit onderzoek bij een grote leerlooierij in Bangladesh bleek dat 90% van de arbeiders niet ouder werd dan 50 jaar en in India hadden veel arbeiders last van chroom-gerelateerde aandoeningen.

Arbeidsuitbuiting

Daarnaast komt arbeidsuitbuiting ook veelvuldig voor. Niet alleen moeten arbeiders in leerlooierijen voor hele lage lonen werken, in sommige gevallen wordt dit zelfs gedaan met slavenarbeid. Uit onderzoek in India bleek dat zowel slachthuizen als leerlooierijen daar soms gebruik maken van gedwongen arbeid, gewoon slavenarbeid dus. Daarnaast komt kinderarbeid voor bij leerlooierijen in de meeste landen, zoals India, Pakistan en Bangladesh, waarbij ook kinderen gedwongen worden om gevaarlijk werk te doen.

Bronnen:

MVO (2013). “Sustainability in the leather supply chain”. MVO Nederland. Ernst & Young.

PETA, One Green Planet & Bont voor Dieren