Als veganist eet je geen dierlijke producten, dus ook geen vis. Maar waarom eigenlijk niet? Veel mensen denken dat vis heel gezond is en dat er een stuk minder dierenleed achter schuilt dan achter vlees. Maar wat gebeurt er eigenlijk met de vissen voordat ze op ons bord belanden? En hebben we vis nodig voor onze gezondheid?
Hebben vissen gevoel?
De belangrijkste reden waardoor mensen anders naar vissen kijken dan naar landdieren, is dat we ons moeilijker kunnen identificeren met vissen en andere zeedieren. En dat is eigenlijk best logisch. Vissen leven onder water, ze zijn glibberig en koudbloedig. Ook hebben vissen geen armen en benen en geen gezichtsuitdrukkingen zoals wij mensen dat hebben. Kortom, vissen lijken helemaal niet op ons. Het is voor mensen lastig om zich in te leven in dieren die niet op ons lijken en die we ook nog eens nauwelijks in hun natuurlijke habitat zien.
Veel mensen denken, voornamelijk door onwetendheid, dat vissen geen gevoel hebben en dus ook geen pijn kunnen ervaren. Toch is bewezen dat vissen wel degelijk gevoel hebben. Ze kunnen dus ook pijn, angst en stress ervaren. Vissen zijn intelligente en sociale wezens die onder water samenwerken en sociaal samen leven. Vissen hebben zintuigen die soms zelfs beter zijn dan die van mensen en ze hebben een goed ontwikkeld zenuwstelsel. Het hoofd van de vis zit vol zenuwuiteinden waarvan er maar liefst 22 voor pijn zijn. Pijn helpt vissen en andere zeedieren om gevaarlijke situaties te herkennen, ontwijken en te overleven, net als andere dieren.
De verschillen tussen visserij & kweekvis
Vis wordt op verschillende manieren gevangen: met aas en haken, met een kieuwnet, met een zegen of met een sleepnet. Het spreekt voor zich dat vissen met levend aas op geen enkele manier diervriendelijk is en dat een vis pijn en angst ervaart wanneer er met een haak wordt gevangen. Een kieuwnet is een net wat in zee wordt gehangen. Wanneer vissen van een bepaalde grootte er doorheen zwemmen, komen ze klem te zitten en kunnen ze niet meer weg. Vaak duurt het uren of zelfs dagen voordat het kieuwnet uit het water wordt gehaald.
Bij vissen met een zegen gaan vissers achter een school vis aan en omsingelen deze met een net. Zodra het net dicht is, kunnen de vissen niet meer weg. Het net wordt dan aangetrokken waardoor de vissen nauwelijks nog ruimte hebben en vaak verwondingen oplopen aan schubben en vinnen. Bij het gebruik van een sleepnet wordt het net door een boot voorgetrokken. Wanneer de vissen in het net terecht komen, worden ze tegen andere vissen aangedrukt. Hier blijven ze uren vastzitten terwijl er steeds meer vissen bijkomen in het net. Al deze manieren zijn voor de vis een angstige en pijnlijke ervaring. Sleepnetten zijn vaak gigantisch groot, waardoor enorme hoeveelheden vissen en andere zeedieren tegelijk gevangen kunnen worden.
Extra onnodig leed
Een ander probleem van de visserij is de bijvangst: vaak wordt er op een specifieke soort vis gevist met netten, maar daar komen ook andere soorten vis in terecht. Hoe kleiner de dieren waarop gevist wordt, hoe meer bijvangst er is. Bijvoorbeeld bij garnalen is er heel veel bijvangst omdat de gaten in de visnetten zo klein zijn. Dit heeft tot gevolg dat er naast garnalen ook een heleboel vissen gevangen worden. De bijvangst wordt vaak teruggegooid in zee, maar de meeste dieren zijn dan al dood, bijna dood of gewond. Hierdoor zijn er voor elke vis die je eet vaak ook meerdere andere vissen voor niets gedood.
Lang niet alle vis die door de mens gegeten wordt, komt uit de visserij. Een groot deel van de vis komt uit kwekerijen. De vissen in kwekerijen brengen hun hele leven in gevangenschap door. Ze worden met zo veel vissen bij elkaar gehouden dat er altijd onrust en stress is. Omdat het water met zo veel vis snel vervuilt, zijn parasieten een groot probleem. Ondanks antibiotica gaat 20% tot 40% van de vissen dood aan ziektes en infecties. Eigenlijk gaat het er gewoon hetzelfde aan toe als in de bio-industrie en dit is dan ook zeker geen diervriendelijke methode om aan vissen voor consumptie te komen.
De milieu-impact van vis eten
De visstand in de oceanen is sterk verslechterd omdat ze letterlijk worden leeggevist. Door op grote schaal vis te vangen, wordt de natuurlijke balans met andere diersoorten verstoord. Dit gebeurt wanneer heel veel vis van een bepaalde soort gevangen wordt. Maar ook het vissen met sleepnetten heeft impact op het milieu. Omdat de netten over de zeebodem slepen, wordt de leefomgeving van bodemdieren beschadigd. Het ecologische evenwicht dat zich over duizenden jaren heeft ontwikkeld, wordt hierdoor flink verstoord. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de vissen in de oceaan, maar ook voor de dieren die afhankelijk zijn van de oceanen en de dieren die erin leven, zoals de blauwe vinvis en de ijsbeer. Daarnaast gaan netten soms stuk en komen er zo enorme netten in zee terecht. Meer dan de helft van al het plastic in zee bestaat uit netten en ander afval van vissersboten, waardoor ook elk jaar veel dieren doodgaan die in dat afval vast komen te zitten.
Een aanrader is de documentaire Seaspiracy, die gaat over de impact van de visserij op het milieu.
Is vis eigenlijk wel gezond?
Vaak wordt vis aangeprezen als gezond en dit komt vooral omdat vis omega-3 vetten bevat. Wat veel mensen echter niet weten, is dat vissen zelf geen omega-3 aanmaken. Vissen halen omega-3 direct of indirect uit algen of plankton. Omega-3 is namelijk een plantaardig vet. We kunnen omega-3 dus gewoon uit plantaardige bronnen halen en dat is goed nieuws voor ons en voor de vissen! Een makkelijke manier om voldoende omega-3 binnen te krijgen, is door dagelijks een eetlepel gebroken lijnzaad te eten. Dit kun je bijvoorbeeld door je plantaardige yoghurt, smoothie of salade gooien. In lijnzaad zit het omega-3 vet ALA en dit kan je lichaam zelf omzetten in de andere omega-3 vetten EPA en DHA. Daarnaast kun je ook omega-3 binnenkrijgen door het eten van walnoten, chiazaden en bepaalde andere noten en zaden. En als je twijfelt of je wel voldoende omega-3 uit je voeding haalt, kun je ook kiezen voor algenoliecapsules, dan weet je zeker dat je genoeg omega-3 binnen krijgt.
Daarnaast is dit ook een stuk gezonder dan omega-3 binnenkrijgen via vis. Vis bevat tegenwoordig vaak veel zware metalen die zich ophopen in ons lichaam. Daarnaast bevat vis door de toenemende vervuiling ook steeds vaker andere ongezonde stoffen. Algenoliecapsules, noten en zaden zijn veel gezondere bronnen van omega-3.
Vis vervangen is makkelijker dan je denkt
Wat je voor je gezondheid kan doen om omega-3 binnen te krijgen, heb je hierboven al kunnen lezen. Maar misschien ben je gek op de smaak van vis en vind je het lastig om alternatieven te vinden die net zo lekker zijn. Een makkelijke optie zijn visvervangers. Net als vleesvervangers heb je in de supermarkt inmiddels ook een aantal kant-en-klare visvervangers. Bijvoorbeeld de SoFish visburgers, o.a. te koop bij Jumbo. Ook kun je gerechten een visachtige smaak geven door bijvoorbeeld nori, wakame of zeekraal toe te voegen. Of wat dacht je van vegan sushi met een vulling van komkommer en avocado? Er is zelfs vegan sashimi te koop en er komen steeds meer plantaardige visvervangers op de markt! Kortom, vis eten is helemaal niet nodig, want er zijn genoeg heerlijke plantaardige opties om vis te vervangen. Kijk bijvoorbeeld eens op Vegan Wiki.
Bronnen:
Schaper, R. (2015) Vlees is dood lang leve groente ( 1e ed.) Rijnsburg, Nederland: Veggies go viral.
Winkel, D. (2010) De huilende zee (1e ed.) Den Dolder, Nederland: Succesboeken.
Duffield, G. (producent), Lewis, C. (producent) Murray, R. (regisseur) (2009). The end of the line (film) Verenigd Koninkrijk: The end of the line.
Deze vegan catlady en creatieve knutselmuts houdt wel van een feestje. En bij feestjes horen (zelfgebakken) vegan taartjes! Het liefst reist ze in haar camper de wereld rond en kookt ze onderweg heerlijke gerechten. Meer blogs lezen…
Nicky
Blogger
