Als mensen denken aan niet-vegan kleding dan wordt er vaak aan leer, bont en wol gedacht. Maar tel daar asjeblieft ook zijde bij op. De productie van zijde brengt namelijk ook heel veel dierenleed met zich mee. Voor het maken van één enkel zijden kledingstuk worden duizenden insecten gedood.
Spinnen, vliegen & de zijderups
Zijde is namelijk een substantie die wordt uitgescheiden door sommige insecten zoals bepaalde soorten spinnen en vliegen. Wanneer de zijde het dier verlaat en in aanraking komt met de lucht, stolt het en wordt het de substantie die wij gewend zijn. Het meest gebruikte insect bij zijdeproductie is de zijderups. De meest gebruikte zijderups is de bombyx mori, die speciaal gefokt is om zoveel mogelijk zijde te produceren. Het overgrote deel van de zijde-productie vindt plaats in China. Daarnaast produceren ook India en een aantal andere, vooral Aziatische, landen zijde.
Het fokken van zijderupsen
Voor het fokken van zijderupsen worden mannetjes en vrouwtjes apart gehouden. De mannetjes worden gedood en weggegooid na het voortplanten. Nadat de vrouwtjes eieren hebben gelegd, worden zij doodgemaakt en gecheckt op eventuele ziektes. In het geval van ziekte, worden de eitjes direct kapotgemaakt. De eieren van een zijderups komen meestal na zo’n 10 tot 14 dagen uit. Omdat dat niet altijd goed uit komt, worden de eieren vaak in een koelkast bewaard totdat de fokker ze nodig heeft. Soms kunnen de eieren daarom wel maandenlang in de koelkast liggen.
Het leven van een zijderups
De baby-zijderupsen komen uit het ei en krijgen voedsel en water. Na ongeveer 1 maand zijn ze 30 keer zo lang en 10.000 keer zo zwaar als dat ze waren toen ze uit het ei kropen. Op dat moment beginnen ze een cocon van zijde om zich heen te maken. De zijde komt uit twee klieren in hun hoofd en vormt uiteindelijk een draad van bijna een kilometer lang. Normaal gesproken ondergaan rupsen in deze cocon de transformatie naar een vlinder. Zodra ze een vlinder geworden zijn bijten ze een gat in de cocon en laten deze achter.
Zijderupsen worden geen vlinder!
Voor de zijde-industrie is dit erg onhandig, omdat de draad hierdoor minder lang en beschadigd wordt. Daarom wordt de zijderups in de cocon gedood zodat de draad intact blijft. Vaak worden de rupsen gedood door ze in een oven te bakken of door ze in kokend water te gooien. In sommige landen wordt een deel van de dode rupsen gegeten. Daarnaast wordt het merendeel van de dode zijderupsen uit India bijvoorbeeld naar Europa verscheept om daar verwerkt te worden in veevoer.
Hoewel elke rups een behoorlijk lange draad maakt, zijn er toch een paar duizend rupsen nodig om 1 zijden kledingstuk te maken. Geschat wordt dat er tussen de 4000 en 15.000 rupsen nodig zijn om een kilo zijde te produceren. Op basis daarvan worden er elk jaar tussen de 70 miljard en 2 biljoen zijderupsen gedood in de zijde-industrie. Dit zijn toch bizarre aantallen?
Voelen zijderupsen pijn?
Of zijderupsen en andere insecten pijn voelen, is een vraag waar onderzoekers het nog niet over eens zijn. Toch zijn er onderzoeken waaruit blijkt dat er best een goede kans is dat zijderupsen wel pijn ervaren. Ze hebben namelijk wel een centraal zenuwstelsel en kennen nociceptieve pijn (ze reageren op dingen die normaal gesproken pijn veroorzaken). Ongeacht of zijderupsen pijn lijden, is zijde alsnog niet bepaald diervriendelijk, want er worden miljarden rupsen in gevangenschap gehouden en gedood, alleen voor een klein beetje zijde.
‘Vredeszijde’
Peace silk, oftewel vredeszijde, is een alternatieve manier van zijde produceren. Het idee hierachter is om zijde op een diervriendelijke manier te produceren. Voorbeelden hiervan zijn Eri zijde en Ahimsa zijde. Bij deze soorten zijde mag de zijderups de transformatie wel doormaken en daarna uit de cocon ontsnappen en daarna wordt de kapotte cocon gebruikt om zijde van te maken. Het is dus een stuk minder effectief en duurder, maar wel minder gruwelijk. Omdat dit veel meer tijd en geld kost, is er maar weinig ‘vredeszijde’ verkrijgbaar.
Kritiek op Peace Silk
Daarnaast is er ook veel kritiek op vredeszijde omdat het misleidend zou zijn. Zo zijn er bijvoorbeeld geen certificeringsinstanties die hierop controleren, dus is er geen garantie dat bedrijven die zeggen ‘vredeszijde’ te verkopen ook daadwerkelijk de zijderupsen laten leven. Uit onderzoek van BWC India blijkt dat bedrijven regelmatig hun producten labelen als vredeszijde terwijl zij gewoon hun zijderupsen doden. Ook waren er bedrijven die de zijderupsen niet doden, maar die verder niet bepaald diervriendelijk met de beestjes omgingen en de rupsen die gebruikt werden bij het fokken wel gewoon doodden wanneer ze niet meer nodig waren.
Verf en chemicaliën in de rupsen
Verder is het maar de vraag of het zo fijn is voor de zijderupsen om uit de cocon te komen. Bombyx mori, de meest gebruikte zijderups, is zo gefokt dat ze niet kan vliegen omdat hun lichaam onnatuurlijk groot is. Verder zijn hun mond en hoofd dusdanig misvormd dat ze moeilijk kunnen eten.
Ook zijn er andere vormen van zijde die mooie labels krijgen, maar in de praktijk een stuk minder fijn geproduceerd worden. Zo kwam BWC India erachter dat onderzoekers chemicaliën aan het dieet van de zijderupsen toevoegen om de kleur van de zijde te veranderen. Zo hoefde de zijde later niet meer geverfd te worden. Deze zijde werd verkocht als ‘bio-organic’, ondanks dat de blaadjes van bomen met chemicaliën en verf besproeid was (dus niet bepaald milieuvriendelijk) en de zijderupsen eronder leden.
Mensenrechten & kinderarbeid
De zijde-productie veroorzaakt niet alleen dierenleed, maar ook mensenleed. Uit onderzoek van Human Rights Watch blijkt dat er in India vaak kinderarbeid gebruikt wordt in de zijde-industrie. Soms ging het zelfs om kinderen die pas 5 jaar oud waren. Zowel kinderen als volwassen arbeiders hadden ook last van wonden aan de handen omdat deze steeds in heet water zaten (om daarin draad van de cocon los te krijgen) of omdat ze zich sneden aan de draden. In India werden kinderen aan bedrijven ‘verkocht’ in ruil voor een lening en gedwongen om 12 uur per dag te werken in de zijde-industrie.
Gebruik en alternatieven
Gelukkig zijn er een heleboel alternatieven voor zijde en is het dus helemaal niet nodig om duizenden insecten te laten doden voor één t-shirt. Materialen zoals nylon, tencel, polyester of zijde-katoen zijn veel diervriendelijker.
Zijde in cosmetica
Zijde wordt niet alleen gebruikt voor het maken van kleding. Kleine beetjes zijde worden soms ook verwerkt in verzorgingsproducten en cosmetica. Vaak staat er dan in de ingrediëntenlijst ‘hydrolyzed silk’ of een ander woord dat eindigt op ‘silk’ zoals kelisilk. Gelukkig zijn er ook genoeg verzorgingsproducten te vinden zonder zijde, dus het is niet moeilijk om te vermijden.
Bronnen:
PETA, FAO, Human Rights Watch & Beauty Without Cruelty India
Yu, Qi; Zhou, Qi-Sheng & Liu, Qing-Xin (2011). “Advances in the Research on the Nervous System of the Silkworm, Bombyx Mori”. Acta Entomologica Sinica, vol. 54, pp. 1172-1180.
Ken jij iemand die alles over het veganisme, dierenrechten en het milieu weet en daarnaast ook nog eens vloeiend Mandarijn spreekt? Maak kennis met Elise... en haar 3 lieve katten. Meer blogs lezen…
Elise
Blogger
